Ton van Zutphen wandelend van Leende naar Overijse (B) via Overpelt, Diest en Leuven (eind maart-begin april 2023) / 4 dagen. Met plukjes geschiedenis!

Vriend Gerard van der Meeren woont alweer zo'n 10 jaar bij zijn geliefde/amant Annie in wat vroeger het druivendorp Overijse heette. Nu is het een D.D. (duur dorp) geworden voor rijke Belgen en met heel veel buitenlanders waarvan velen belastingvrije salarissen innen en bij de EU, NAVO en ambassades in Brussel werken. Het zij zo en deze status zal wel voortduren de komende 10 jaar. 

 Grensovergang Achelse Kluis; hier grenzen Heeze-Leende en Hamont-Achel aan elkaar

Ik heb altijd de wandeling willen maken van Leende,  waar ik nu al zo'n dikke 5 jaar woon, naar Overijse dat streng vlaamstalig is en op 1 kilometer ligt van de taalgrens in Belgie, zo'n 15 kms. ten Zuiden van Brussel.

Sind ik terugben uit Mexico/Guatemala begin februari is het weer in NL echt naatje pet geweest. Grijs en grauw met veel regen. Uiteindelijk dacht ik 'beter wandelen met slecht weer dan achter de boeken zitten in mijn comfortabele doorzonwoning'. 

Mijn voorbereiding spitste zich vooral toe op waar te overnachten tijdens deze trip. Gelukkig ben ik lid van 'Vrienden op de Fiets', een kollektief van enthousiaste fietsers en wandelaars dat een overnachting met ontbijt aanbiedt voor 25 eurotjes. Een aanrader! Zie ook www.vriendenopdefiets.nl . Honderden adressen, ook in Belgie, dus ik vond er twee in Diest en Leuven waar ik kon slapen, en op het laatste moment ook een B&B in Overpelt-Zuid voor de eerste nacht.

Weersvoorspelling dag 1,2 en 3 was regelmatig regen, voortdurende bewolking, max. 8 graden en winderig. Ja, dat heb ik geweten...edoch minder gevoeld.Inderdaad 3 dagen met veel regen en wind. Beetje fris ook vooral in de ochtend tot zo'n 12 uur. Wel had ik mijn hoge 'Lowa Camino GTX' (goretex) schoeisel aan, lange waterafstotende broek, merk 'Kolping', en mijn waterdichte 'Patagonia  H2NO' runners jack. En last but not least mijn 'RedFace' poncho. En al deze kleding dagelijks gebruikt!

Dus uiteindelijk heb ik veel regen gezien maar nat geworden nee. Zo'n 100 mm. is er toch wel gevallen tijdens mijn trektocht.

Goed gemutst (met pet op!) vertrok ik van Orchideestraat 3 richting Leenderstrijp en stak de Heerstraat over om door het Leenderbos naar de Achelse Kluis te banjeren (in de regen).

De Heerstraat moet in het verleden toch de verbinding zijn geweest tussen het Leenderbos (vanuit Eindhoven en Tilburg) en het boerengehucht Leenderstrijp (richting Weert); ik denk zo rond 1400, en 'heer' refereert aan het Duitse woord 'Heer' dat leger betekent. Sommige van deze Heerbanen (Heirbanen) in Europa gaan terug tot de Romeinse tijd (zoals die van Maastricht naar Nijmegen/Arnhem) of werden aangelegd door de legers (met veel Duitse huurlingen) en dorpelingen tijdens de periode vanaf rond 1500 t/m 1675 toen Prins Willem van Oranje-Nassau = Willem de Zwijger en de 'zijnen' oorlog voerden tegen de Spanjolen en in latere instantie ook tegen iedereen die katholiek was. 

Tja en dan zijn er in Belgie de mooie namen van 'steenweg en chaussee' die in eerste instantie aangelegd werden tussen de grote steden om na 1850 het vervoer per koets en auto te versnellen. Als je 100 jaar geleden bijv. aan de Torhoutse steenweg woonde in Oostende (zoals mijn oud-achter tante Liza) dan behoorde je tot de upper ten, tot de natnekken of speknekken. Allemaal grote huizen, maisons de maitres met veel art deco, en met een ruime koer voor koets en paard / fin de siecle grondstukken tijdens het welvarende bewind van Koning Leopold II. Belgie staat vol van deze prachtige huizen hoewel de meesten nu te dicht bij de weg staan en de bewoners veel last hebben van het gemotoriseerd verkeer.

Over huizen gesproken...in Nederland zijn ze klein, op percelen van tegenwoordig max. 220 vierkante meter, maar ja wat wil je met 18 miljoen inwoners / en we gaan op naar de 20 miljoen in de komende 10-15 jaar! Maar over het algemeen zijn de designs redelijk presentabel. Dan in Bels, het is ofwel schoonheid op het eerste gezich met klassieke torentjes, bogen en verandas, ofwel afschuwelijke recente bouwbaksels van veel zwart en grijs en i.p.v. een groene tuin gravel en kiezel hetgeen men nu onderhoudsarm noemt. Vaak kun je niet binnenkijken bij de Belgen, ook al omdat de vensters klein zijn. Moet toch allemaal donker zijn van binnen denk ik zo. Dit soort huizen geeft een signaal af van 'laat me met rust / alleen; keep out!' En dan amai...veel kunstgras niet te geloven.  Ja, de Belgen en 'Hollanders' zoals wij door onze zuiderburen steevast benoemd worden zijn toch anders.

Er ligt nogal wat historie in Brabant en hiermede bedoel ik de Regio Brabant die 500 jaar geleden liep van grofweg Nijmegen/Den Bosch naar Antwerpen en kust tot Duinkerken, dan via Bergen (Mons) en Tongeren (grenzend aan het Prinsdom Luik) naar Maastricht. Een gebied bijna zo groot als het huidige Nederland. Een belangrijk deel van de 80 jarige oorlog vond plaats in Brabant (1568-1648) en aan het eind van deze oorlog was Brabant waar ik geboren ben zo verarmd door het brandschatten en plunderen van de doortrekkkende (deels Duitse huurlingen) legers dat er inderdaad gesproken kan worden van miserabele aardappeleters, zo typisch geportretteerd in 1885 door Vincent van Gogh in Nuenen. Tussentijds was ook Napoleon verscheidene keren keren door Brabant geraasd. Enfin rond 1825 was Brabant zo arm als Job maar wel met veel grote katholieke families waardoor Philips Gloeilampenfabrieken rond 1910 aan duizenden arbeiders emplooi kon geven. Mannen en vrouwen zat in Brabant! Op een gegeven moment in 1930 werkte mijn vader en mijn moeder beiden bij Philips in Strijp.

Leende zelf is een historisch dorp, het eerst benoemd in een document in het jaar 1225 en hoewel klein heeft het alles (gehad) behalve een kasteel. Het Leenderbos en de heide (nu de 'Groote Heide') loopt van Stratum-Eindhoven tot aan Bocholt in Belgie. Enkel de Veluwe heeft een groter oppervlak. 200 Jaar geleden was het een lange dagreis te voet door deze bossen en heide van Eindhoven naar Weert en van Eindhoven naar Achel-Hamont.  Zie ook: Jean Coenen, LEENDE, Geschiedenis van een dorp met een ondernemende bevolking uit 1997.

Als je nu het Leenderbos uitkomt en de grens oversteekt richting Achel zie je direkt de 'Dooden Draad' en het oude Benediktijner klooster 'Achelse Kluis'waar vroeger een heel goede Trappist werd gebrouwen. De 'Dooden Draad' liep langs de grens tussen NL en Belgie tijdens Wereldoorlog 1. Deze afrastering was geelectrificeerd en 'doodelijk', en moest ervoor zorgen dat er geen Belgen vluchtten naar het neutrale NL.  In Hamont-Achel zijn ook de 'Teuten' bekend: rondreizende handelaren (velen van Joodse afkom) die sinds 1500 hun ambachtelijke producten (textiel, koper) verkochten tot in Duitsland (Teutone = Teuten?) toe. Er staan nog een 20-tal prachtige herenhuizen waar deze Teuten-families resideerden. 

En dan loop ik over de Kluizerdijk naar de 'Witteberg' langs het jagerspad in Achel-West naar Neerpelt; langs de oude verdwenen spoorlijn Neerpelt-Valkenswaard. Hier werd op 9 juni 1944 een trein opgeblazen door het Belgische verzet, het 'Geheime Leger'. Dat moet een klap geweest zijn: de trein vervoerde brokstukken van neergeschoten geallieerde vliegtuigen die de Duitsers bij elkaar gesprokkeld hadden en die naar die Heimat getransporteerd werden om weer gerecycled te worden voor de oorlogvoering. Op 6 juni 1944 was D-Day (invasie op de Normandische stranden in Frankrijk), en op 6 September al was Leopoldsburg bevrijd; en Eindhoven op 18 September. With hindsight...dat is destijds toch allemaal rap gegaan. Brabant werd al in September 1944 bevrijd....maar Generaal Montgomery kon Arnhem niet veroveren en de beruchte hongerwinter in NL was het gevolg. Het was 'a bridge too far' dwz de brug bij Arnhem over de Rijn. Op school leerden we dat de mensen bloembollen aten van de honger...ja, haha die hadden ze in Holland boven de rivieren genoeg. Jakkes!! Getverderrie!!

Dag 1 dus van Leende naar Overpelt-Zuid en overnachten in B&B 't Gehucht aan het eind van de langgerekte Hoevenstraat / begin Kortestaart. Prima logies met rijkelijk ontbijt. Ik was kapot moe zeggen de Limburgers...24 kms met mijn heavy boots en slecht weder. Ik at de rest van mijn packed lunch op, nam een douche en zocht mijn kooi op.  Day over at 5pm. 

Dag 2 van Overpelt naar Diest: 29 kms.

Ik was al voor 8 uur op weg...met continue regen, wandelend door de langgerekte lintdorpen Eksel en Hechtel. Ik dacht 'hopelijk gaat het seffens niet gieten als ik op de 5 kms. lange Kamperweg loop'. Deze weg, dwars door de Militaire Domeinen aangelegd door Koning Leopold 1 na de Napoleontische tijd wordt druk bereden door zwaar verkeer. Pfff, veel herrie en opspattend water. Maar rond half elf zat ik in het cafe voor de rotonde links aan een koffie waar ik een grote toef slagroom bij kreeg en een mini vlaaitje @ 2,40 eurotjes. En een een fijne bediening door een charmante Belgische blondine. Aan de tafel naast mij werd ook koffie gedronken en toen kwam ineens Sjors binnen. Zonder iets te zeggen werd er een Duvel bokaal neergezet en nadat monsieur Sjors zijn regenjas aan de kapstop had gehangen stond het Duvel dikbuikje al voor zijn neus. Een beetje vroeg voor een pot sop van 8,5 % naar mijn smaak maar niet naar de smaak van Sjors dus! En wellicht een dagelijks ritueel. In NL zie je dit toch niet. Leuk centrum dat van Leopoldsburg. Deze garnizoensstad heeft zo ongeveer de helft van alle Belgische soldaten zien gaan en komen. Vandaar de vele staminees peis ik. Bij het station staat een Amerikaanse Sherman tank met Firefly kanon in vol ornaat ter herinnering aan het begin van 'Operation Market Garden'. 

Doorlopen Ton, het weer bleef slecht in Heppen, en in Ham. In dit mijnwerkersdorp kwam ik langs een monument ter ere van de Brancadiers, een katholieke organsatie van ex-mijnwerkers en weduwen van mijnwerkers die zich ten dienste stellen van zieken, gehandicapten en bejaarden. In Belgie werd de laatste kolenmijn gesloten in 1994. In NL werd de allerlaatste steenkool uit de Oranje Nassaumijn in Heerlen in 1974 naar boven gehaald. Zwaar en ondankbaar werk; 'Glueckauf' was de mijnwerkersgroet, want je wist maar nooit of je ook weer boven kwam! Wel goedbetaald. Emile Zola heeft in zijn boek 'De Mijn' de uitzichtloze misere van de mijnwerkers aan de kaak gesteld in Noord Frankrijk aan het eind van de 19e eeuw. Das war einmal......

Monument Mijnwerkerslamp in Ham

Dan verder via de de Fazantenweg aan een mooie bosrand naar het Albertkanaal en richting Tessenderlo over het pas aangelegde snelfietspad. Mooi mooi, een snelfietspad van Leopoldsburg naar Diest stond er op het plakkaat...en dan na 5 kms. verdwijnt het pad ineens. Mijn google gaf aan dat ik eerst naar Hulst moest en dan via de Hofstraat weer richting Diest......had ik het maar niet gedaan. Er kwam geen eind aan deze omweg. Plus ik begon moe te worden. Dan maar liften...en de eerste auto stopte: 2 Roemenen in een dikke Audi break, die in Brussel een auto gingen ophalen....ze zetten me af aan het treinstattion in Diest. Toch nog bijna 30 kms. gelopen als ik de kms. erbij tel in Diest waar ik door de regen en door het mooie centrum kuierde. Een frietje met tartaar bij Gerry Frituurkot en een rustpauze in cafe 'De Kaai' alvorens om 7 uur mijn logies op te zoeken. 'Vrienden op de Fiets' fam. Cieters hadden een prima plek voor mij; uitstekend geslapen, gedouchet en ontbeten. Oprechte dank!! 

Ja en in Diest in de prachtige St. Sulpitiuskerk is ook begraven de oudste zoon van Willem de Zwijger die 25 jaar gegijzeld werd in Spanje door Karel V en en zijn opvolger Philips II. Deze zoon, Philips Willem van Oranje stierf in 1618 in Brussel als overtuigd katholiek en als buitenbeentje omdat toendertijd alle 'Oranjes' alreeds het protestantisme volmondig en officieel uitdroegen. Overigens had Willem de Zwijger een eerste bastaardzoon verwekt in 1559 (hij was toen 26 jaar jong). Deze Justinus werd een belangrijk diplomaat en krijgsheer voor protestants Holland. Een berekenend en procesmatig opererend persoon/bevelhebber Willem de Zwijger was. Ook een notoire schuinsmarcheerder en 'coureur de jupons'.  4 Keer getrouwd niet uit liefde maar uit berekening / enfin in die tijd was dat normaal. Alles mooi opgetekend door de historicus Rene van Stipriaan in diens boek: 'De Zwijger, het leven van Willem van Oranje'.

Dag 3 van Diest naar Leuven : 29 kms.

Mijn gastheer Cieters kreeg gelijk: het weer verslechterde en ik kreeg meer en meer regen op mijn pet. Ik liep langs de Demer naar Zichem op een zwart pad dat slijk was geworden en de natuur om me heen asgrauw; geen vogel te horen of te zien. Het water van de Demer rivier had zelfs een antraciet kleur, zo donker allemaal. Was dit het begin van de lente? Uit niets, rien du tout, kon ik het opmaken. Ik sjokte stevig door, zorgvuldig de diepe waterplassen mijdend. In Zichem door het dorp naar Scherpenheuvel alwaar ik het geluk had in de fraaie koepelvormige basiliek van O.L.Vrouw de mis te mogen bijwonen om 10 uur. Pelgrimsplaats! Ook ter zegening van de coureurs en hun fietsen door de pastoor. Buiten stond al een groep renners van zo'n 25 mannen/vrouwen te wachten. Allemaal zeikenat en onder de moddder!

Basiliek O.L. Vrouw te Scherpenheuvel

Doorlopen in de regen naar Bekkevoort zo'n 5 kms. verderop, en door de velden uiteindelijk aankomend bij het rusthuis 'Hof ter Heyde'. Lekker binnenzitten en ook 'een repos was me wel gegund' zei de administrateur. Ik verorberde mijn lunch van bananen, brood, en koude tee en voelde me gelukkig. De bewoners die hier 'rusten' verschilden in niets van de bewoners in Leenderhof dat wij een zorgcentrum noemen. Wel rook het eten hier beduidend aantrekkelijker dan in NL!

Ik sloeg de mooie weg in naar Tielt-Winge....weer zo'n kilometerslange lintbebouwing; mooie hoeves en grote percelen met kleinvee. Er kwam maar geen einde aan. Opeens bedacht ik bij het lezen van hoe een buskaart te kopen dat dit voor mij onmogelijk zou zijn...cash kan niet meer; een app die gelinkt is aan mijn NL bank kan ook niet, een abonnementskaart had ik ook niet....met mijn VISA kaart misschien? Neen, ik denk dat als buitenlander je in Belgie niet meer een bus op het platteland kunt nemen. Zou ik het halen om naar Leuven te lopen...? Het was nog zo'n 16 kms vanuit Tielt. Ik besloot de grote nationale weg te pakken in geval ik wilde liften. En dat pakte goed uit. Na zo'n 10 kms kwam ik in St.Joris Winge en liftte door naar Kessel-Lo, zo'n 3 kms van Leuven. Toch wel weer moe in de benen! Bij het station in Leuven was het een drukte van jewelste; en gezellig. Ik ging binnen bij Cafe-Restaurant 'de la Gare' en ging er eens goed voor zitten in deze fraaie uitspanning: stoofvlees a la maison, frites, salade en een Stella Artois uit het vat! Daarna eens rustig door de stad gewandeld en de mooie gebouwen bewonderd (ook het gevang dat midden in de stad ligt en nog in gebruik is). Inderdaad Leuven lijkt me een fantastisch oord om te studeren en plezier te maken. Ik checkte in bij gastvrouw Kimpen aan de Vlamingenstraat die me een ruime studio aanbood van alle gemakken voorzien. Ook hier werd ik een blijde slaper! 

Dag 4 van Leuven naar Overijse : 16 kms. 

Na een uitstekend ontbijt trok ik de stoute schoenen weer aan...haha met dien verstande dat het nu duidelijk was dat mijn 'Lowa Camino' niet meegaat naar de tocht Lourdes-Santiago de Compostela die dit najaar op het programma staat. Deze hiking boot is te zwaar voor lange tochten van meer dan 20kms iedere dag. Maar ik ben een 'Lowa' fan dus misschien toch de 'Renegade' of de nog lichtere 'Taurus'. We zullen zien; ik vertrek pas midden September.  

Met amice Gerard had ik een afspraak gemaakt en we vertrokken rond 10 uur, nadat ik nog een tijdje in de prachtige St. Pieterskerk verwijld had. Het was Palmpasen, de dag dat Jesus als de verlosser Jerusalem werd binnengehaald door het Joodse volk. En ook ik moet dan nog gewijde palmtakjes bestellen bij onze pastoor in Leende / niet vergeten Ton!

 Leuven was rustig op de zondagmorgen en we liepen eerst naar Heverlee langs het kasteel Arenberg. Ook deze adellijke familie kwam oorspronkelijk uit Duitsland (Eifel-ruine kasteel Arenberg), net als de Oranje-Nassaus (uit Dillenburg). Willem van Oranja had veel langdurige bondgenoten in zijn overleg en strijd met de Spanjolen. De meest standvastigen onder hen waren  de Graaf van Horne (uit Heeze), Jean de Ligne, Graaf van Arenberg, en de Graven van Egmond en van Brederode, naast veel edelen uit het Brabantse die overal net als Willem van Oranje, verspreid over NoordWest Europa 'gebiedjes'/graafschappen, heerlijkheden enz. in bezit hadden (als bonus) gekregen door mee te vechten met de legers van Karel V en zijn zoon Filips II. 

Prins Willem van Oranje-Nassau alias 'De Zwijger' en Vader des Vaderlands
(Dillenburg 1533- Delft 1584)

Willem van Oranje refereert aan het gebied Prinsdom Orange in Zuid Franklrijk dat de familie al in bezit kreeg door verhuwelijking/vererving in 1502. Vandaar ook  ook de wapenspreuk 'Je maintiendrai'. Overigens heeft Willem de Zwijger het prinsdom Orange nooit kunnen bezoeken (maar wel de belastingen geind!).  De Nassaus bezaten door vererving een klein kasteel in Breda maar inderdaad de familie is van 'Duitschen bloed' zoals zo duidelijk staat in ons volkslied. Jean de Ligne stierf tijdens de slag bij Heiligerlee in 1568 tegen de succesvolle jongere protestantse broers van Willem: ene Lodewijk en Adolf. De laatste verloor het leven hier ook. Edoch wat wij niet leerden op school is dat het leger van Lodewijk volledig in de pan werd gehakt enkele weken later bij de slag van Jemmingen in Duitsland door de Spanjaarden van onze grote vijand de Hertog van Alva .  Lodewijk kon op het laatste moment de Eems overzwemmen en naar de vrije stad Emden vluchten.

Het nog steeds imposante kasteel van Arenberg met torens en gracht is nu eigendom van de Katholieke Universiteit Leuven (volgende keer bezoekje brengen!). Overigens is de KU Leuven de oudste katholieke universiteit ter wereld: gesticht op voorspraak van Hertog Jan IV van Brabant door een bul van Paus Martinus V in 1425.

Kasteel Arenberg te Heverlee

De Dijle met hoog water

De wandeling van Leuven naar Overijse via Heverlee en Neerijse gaat langs de riviertjes de Dijle en de Ijse. Een partout mooi, gevarieerd landschap met vee in de weiden, meanderende riviertjes, oude hoeves, veel broeklanden dus erg nat waardoor ook nu al honderden ganzen te zien waren. Schoon,  mooi en rustgevend. Het was toch nog koud rond de 7 graden zonder regen weliswaar, dus bij de Smeysberg (een kuitentikker tijdens de Brabantse Pijl wielerwedstrijd!) in Huldenberg hielden we het voor gezien en werd Annie gebeld die ons subiet kwam ophalen.

s'Morgens langs de Dijle (Gerard en Ton)

Daarna lekker rusten met een Frueh Koelsch, Urquell Pilsen, en Bitburg op de bank, een Spaans geitekaasje erbij,  kijkend naar de Ronde van Vlaanderen die door Pogacar werd gewonnen. De afsluiter was een dinertje met lamskoteletten, petattenstomp (aardappelpuree), groenten en een St. Emillion grand cru uit 2017...a ja plus een heerlijke artisanale pruimentaart van de lokale patissier toe. Merci bien Annie!

Dag 5 van de Daloensdelle in Overijse met de Volvo limousine van Gerard naar het Groenewoud spoorstation en per trein naar Brussel Noord - Antwerpen Centraal tot Neerpelt eindhalte. Vandaar wandelend naar Leende: 17 kms.

Als 65 plusser kun je in Belgie a raison de 7,80 eurotjes de hele dag vanaf 9 uur 's morgens rondreizen. Dat kostte mijn treinbiljet. In NL had hetzelfde biljet zeker het vijfvoudige gekost! Maar ja in NL worden de pensionados gezien als rijke mensen die overal aan mee moeten betalen (melkkoeien)  en voor wie alle kortingen op openbaar vervoer, musea en wat dies meer zei al jaren geleden zijn afgeschaft. Lekker rustig in de trein, veilig en warm! Vanaf Neerpelt is het feitelijk rechtdoor naar Leende bijna 4 uur stappen inclusief een rustpauze en grotendeels door de bossen van Achel en Leende.

Nog even stoppen en dank zeggen in de St. Jan Baptista kapel in Leenderstrijp die dateert uit de 15e eeuw en aan de achterkant ligt van de Heerstraat. Om 4 uur 's middags weer thuis en voldaan. Het was mooi geweest. 30 Kms. dagelijks is net iets teveel met mijn zware 'Lowa Camino' stappers en 6 kg. op de rug.

Weer wat gerealiseerd en niet de eerste keer:  het lichaam wordt ouder en niet sterker! Echter er zit nog wat fut in! En de goesting van het wandelen blijft; en is vooralsnog geen zelfkastijding.

In totaal toch zo'n 116 kilometertjes gewandeld. Even vlug gerekend zo ongeveer met de natte vinger: zo'n 145.000 stappen. Allez, maak er maar 150.000 van!

Ton van Zutphen

Leende, 7 April 2023